Μια από τις πιο ισχυρές δυνάμεις που συνέβαλαν καθοριστικά στη διάδοση των φιλελεύθερων, ριζοσπαστικών και πατριωτικών ιδεών, κατά τον 19^ο αιώνα, είναι ο Τύπος. Μάλιστα, προκειμένου να καθίσταται εγκυρότερη και σφαιρικότερη η ενημέρωση των πολιτών, ιδρύονταν κοινωνικές και πολιτικές λέσχες, τα μέλη των οποίων είχαν τη δυνατότητα να διαβάζουν τις εφημερίδες που ήταν συνδρομήτρια η λέσχη τους. Παράλληλα, σε αυτές τις λέσχες γίνονταν συζητήσεις για όλα τα επίκαιρα θέματα, με αποτέλεσμα μια γονιμοποιό δύναμη νέων ιδεών.

Ως τέτοια κοινωνική, πολιτική και πατριωτική Λέσχη ξεκίνησε το 1836 τη λειτουργία της και η Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας, με πρώτο της πρόεδρο τον Πέτρο Βράιλα-Αρμένη, καθηγητή φιλοσοφίας της Ιονίου Ακαδημίας, κύριο εκφραστή των μεταρρυθμιστών στην Ιόνιο Βουλή και εκδότη της πολύ σημαντικής εφημερίδας «Πατρίς» (1849).

Στο πρώτο άρθρο του παλαιότερου σωζόμενου καταστατικού της Αναγνωστικής Εταιρίας (1848) αναγράφεται ότι: «Σκοπός της Αναγνωστικής Εταιρίας είναι η ανάγνωσις Εφημερίδων και Επιστημονικών και φιλολογικών πονημάτων».

Αυτό προκύπτει και από την αναγγελία της ίδρυσης της στην Εφημερίδα του Ιονίου Κράτους (φ. 269 της 8^ης Φεβ. 1836 ε.π.,): «Εταιρία νέων Κερκυραίων ήνοιξε Αναγνωστήριον εις την οδόν των νεοκτήστων οικοδομών…» (δηλαδή τη σημερινή οδό Καποδιστρίου), όπου ακολουθεί η δημοσίευση κατάλογου 17 εφημερίδων και περιοδικών (τριών ελληνικών και δεκατεσσάρων δυτικοευρωπαϊκών) που ήταν διαθέσιμα στο αναγνωστήριό της.

Είναι, εξάλλου, χαρακτηριστικό της δυναμικής που ανέπτυξε η διάδοση του εντύπου περιοδικού λόγου, ότι ενώ το 1836, η Αναγνωστική Εταιρία ενημέρωνε τους αναγνώστες της επίσημης εφημερίδας των Ιονίων Νήσων πως ήταν συνδρομήτρια σε δεκαεπτά (17) τίτλους εφημερίδων και άλλων καταξιωμένων επιστημονικών ευρωπαϊκών περιοδικών (κυρίως νομικών και ιατρικών), το 1848, οι τίτλοι των εφημερίδων και περιοδικών που λάμβανε σε τακτική βάση ανέρχονταν στους τριάντα πέντε (38), δηλαδή, μέσα σε μόλις δώδεκα (12) έτη ο αριθμός τους υπερδιπλασιάστηκε.

Το σημαντικότερο, όμως, στοιχείο είναι ότι το 1848 θεσμοθετείται η ελευθεροτυπία στο Ιόνιο Κράτος, με αποτέλεσμα να κυκλοφορήσουν στα Επτάνησα δεκάδες έντυπα, που απηχούσαν διαφορετικές πολιτικές και πατριωτικές απόψεις με λόγο ώριμο, διεκδικητικό και μαχητικό. Η ποικιλία αυτών των εντύπων και η ταχύτητα της κυκλοφορίας τους, ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζει.

Ευτυχείς συγκυρίες επέτρεψαν στην Αναγνωστική Εταιρία να λειτουργήσει αδιάλειπτα και να διασώσει ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτών των εφημερίδων. Σήμερα διατηρεί μια πλούσια συλλογή που ξεπερνά τους 150 διαφορετικούς τίτλους εφημερίδων και περιοδικών που κυκλοφόρησαν στα Ιόνια Νησιά την περίοδο 1814 – 1950.

Ο υπ. δρ. Ιστορίας Ευστάθιος Πουλιάσης επισημαίνει, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Ενδεικτικά μόνο ας σημειωθεί πως πέρα από την πλήρη σειρά της Gazzetta degli Stati Uniti delle Isole Jonie, δηλαδή του επίσημου εντύπου του Ιόνιου Κράτους (1814-1864), στη συλλογή της διασώζονται σημαντικά και σπάνια πλέον έντυπα, όπως: «Gazzetta dei Tribunali Ionii», «Ugo Foscolo», «Πατρίς», «Ανεξάρτητος», «Εθνική», «Ελεύθερος Λόγος», «Η Αγροτική Κέρκυρα», «Τα Καθημερινά», «Η Ιονική Τέχνη», «Κερκυραϊκή Ηχώ», «Το Μέλλον», που άφησαν το δικό τους στίγμα στις κοινωνίες των Επτανήσων, καθώς και τεύχη του φιλολογικού και ιστορικού περιοδικού «Αι Μούσαι», που εξέδιδε στη Ζάκυνθο ο Λεωνίδας Ζώης και με το οποίο συνεργάστηκαν κατά διαστήματα διακεκριμένοι επτανήσιοι λόγιοι της εποχή όπως ο Παναγιώτης Χιώτης, ο Σπυρίδων Δε Βιάζης, η Μαριάννα Δενδρινού, ο Ανδρέας Αβούρης και πολλοί άλλοι.

Ιδιαίτερα σημαντική για τη λογοτεχνική παράδοση του Ιονίου κρίνεται μια σειρά από πολιτικοσατυρικά έντυπα όπως το «Ζιζάνιον» του ποιητή Γεώργιου Μολφέτα, η οποία σύμφωνα με τη λεζάντα που συνόδευε τον τίτλο ήταν «σατυρική περφέτα που πάντοτε θα γράφεται με στίχους του Μολφέτα» ή «Η Σφήκα» μια από τις πιο γνωστές σατυρικές εφημερίδες του Παναγιώτη Πάνα. Το έντυπο γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Κεφαλονιά το διάστημα 1867-1876. Στο επίκεντρο της «Σφήκας» βρέθηκε συχνά ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, ο ηγέτης των ριζοσπαστών ενωτικών Λομβάρδος, αλλά και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Στις στήλες της ο ερευνητής εντοπίζει επίσης επιστολές και ποιήματα του Ανδρέα Λασκαράτου και των αδελφών Μικελή και Γεώργιου Άβλιχου. Ακόμα διασώζονται φύλλα από τις «αντίπαλες» εφημερίδες «Ο Καθρέπτης» του Ι. Δ. Πιέρρη και «Κώδων» του Ιάκωβου Πολυλά, όπως και άλλα επτανησιακά πολιτικοσατυρικά έντυπα.

Ας αναφερθεί επίσης, καθώς έχει την δική του σημασία για την ιστορία των γυναικείων έντυπων και τις γράφουσες Ελληνίδες πως στη συλλογή της Αναγνωστικής διασώζονται τεύχη του περιοδικού «Εύα Νικήτρια» που εξέδωσε σε νεαρή ηλικία η Μαριέττα Γιαννοπούλου (Μινώτου) το 1921 στη Ζάκυνθο ως όργανο του εκεί παραρτήματος του Λυκείου Ελληνίδων. Η ίδια χαρακτήρισε αργότερα τη νεανική της αυτή δράση ως «το πρώτο ξέσπασµα της επαναστατηµένης σκέψης της».